"Listy do M.", czyli co to za śmiech?

pow. tzw. "nowa polska szkoła plakatu"

Polska komedia romantyczna to osobny gatunek kina. Rzecz absolutnie hermetyczna, istniejąca tylko i wyłącznie w promieniu kilkuset kilometrów od koryta Wisły. Przygotowana zwyczajowo przez bandę nieutalentowanych cyników dla widza, który ma problem z jednoczesnym czytaniem napisów i spożywaniem pop-cornu. To forma rozrywki, która nie śmieszy. Dostarcza jedynie pretekstu do rechotu. Wiadomo, jak jest: tu dupa, tam kawałek cycka, ktoś się wypier*oli, czasem wyje*ie… No, generalnie fajnie jest. Można zarżeć, zarechotać. Multipleksy wciąż intensywnie zapraszają na – Wyjazd integracyjny. Mniej intensywnie czynią to aktorzy, którzy użyczyli swoich facjat do promowania tegoż przedsięwzięcia. Za to Ci, którym srebrny ekran umożliwił bilokację i występują jednocześnie w Listach do M. na tę – polską komedię romantyczną z dopiskiem „bożonarodzeniowa” zapraszają bez żenady. Czy List do M. to kolejny (słaby) powód do rżenia, czy też po prostu przyzwoity film? A może to wyłącznie efekt tzw. „magii świąt”? Jeśli chcesz wiedzieć czy Franek uśmiechał się na Listach… wiesz co robić.

To nie będzie recenzja porównawcza. Wyjazd integracyjny odpuściłem. Plakaty, zwiastuny, wszystko odrzucało i odrzuca. Wspominam jednak o tym filmie, bo razem z Listami… tworzą ciekawe zjawisko w rodzimej kinematografii. To dwie box-office’owe bomby odpalone w niedalekim odstępie. I co z tego wynika? Choćby to, że Polacy nie czytają recenzji. A nawet jeśli czytają, to mają je w… to znaczy one (recenzje) nie mają wielkiego wpływu na dobór repertuaru. Dawno nie widziałem takiego zmasowanego, brutalnego ataku polskiego recenzenta na polski film. – Wyjazd… został zglanowany niczym wszechpolak przez niemieckiego lewaka na Krakowskim… I co? I rekord otwarcia! I to bez 3D. Za to swojsko i przaśnie, z tyłkiem na wierzchu. Chwilę później premiera Listów…, kolorowych, eleganckich, zachodnich takich… Zachwyt recenzentów, głównie sprowadzający się do tego, że powstał film „bez obciachu”. I co? I kolejny rekord otwarcia…

Na listach widownia nie rży, nie rechocze. Czasem słychać śmiech. Często trochę niepewny. Nie ma uczucia zażenowania. Ale z pewnością nie ma mowy o pasjonującej rozrywce. O wzruszeniu. To film konfekcjonowany. Soczyście kolorowy. Folia, w którą został opakowany szeleści i błyszczy. Wystarczy zdecydowany ruch ręką, by rozerwać opakowanie i okazuje się, że nie ma nic w środku. Listy… to oszustwo. Ochoczo porównywane do To tylko miłość mają z brytyjskim filmem tyle wspólnego co Ekstraklasa z Premiership. Niesmacznie balansując na granicy plagiatu, Listy… są filmem doskonale odtwórczym. Wszystkie pomysły z brytyjskiego pierwowzoru nabierają jednak karykaturalnego charakteru. Nakręcona w estetyce „glamour” rodem z Twojego Stylu wielowątkowa opowieść jest w rzeczywistości nachalnym zbiorem przypowiastek, które nie tworzą razem wartości dodanej. Poza tym są płytkie i oparte na wymyślonych figurach. Świat Listów… to świat, który istnieje wyłącznie w fantazji twórców. To już nie jest podkolorowanie, upiększenie, ubarwienie rzeczywistości. To jaskrawe kłamstwo, w które nie sposób uwierzyć. Jeśli dodać do tego brak talentu autorów, efektem ubocznym wielowątkowości jest nieznośny przypadek, który co rusz pomaga scenarzystom wybrnąć z zagmatwania. To zabieg tyleż irytujący, co skutecznie likwidujący jakikolwiek suspens. Nawet nie ma co próbować martwić się losem bohaterów, bo wszystko przecież musi doprowadzić do potwierdzenia tezy. A teza jest prosta: „święta to czas magiczny i doskonały na zmiany na lepsze i na miłość, oczywiście”. W wielowątkowości co rusz pojawiają się kolejne mniej lub bardziej komiksowe postaci, ze swoimi mniej lub zwykle bardziej wydumanymi jednowymiarowymi problemami. Wszystko obsadzone z najprostszego klucza: Karolak gra Karolaka, tyle że w stroju świętego Mikołaja. Gąsiorowska gra Gąsiorowską, tylko w stroju śnieżynki. Adamczyk Adamczyka itd. Proste? Proste. Lubisz Karolaka – polubisz jego postać. Irytuje cię Gąsiorowska – zirytuje cię jej postać. Masz dosyć Adamczyka – będziesz miał dosyć jego postaci. Wynika z tego nie mniej ni więcej niż z wywiadu w Dzień Dobry TVN. Tylko, że inaczej się nazywa. Tu – filmem. I nikomu nie przeszkadza, że niektóre wątki się nie puentują, urywają. Że historia nie ma konfliktu, że w bohaterów się nie wierzy, że nie chodzi o nic więcej, jak o kilka pustych frazesów. Co z tego, że doświadczenie wizualne jest zbliżone do tego z filmów amerykańskich? Listy… to nie jest biedny krewny. Nosi markowe ciuchy i jeździ wypasioną furą. Ma okulary w rogowych oprawkach od modnego projektanta i fryzurę za kilka stów. Jest może nuworyszem, ale to samo w sobie nie powinno go dyskwalifikować. To po prostu krewny, który nie ma nic do powiedzenia. Jest cholernym nudziarzem. Uzbrojonym w banał i oczywistość. Historie, które opowiada dobrze znamy. Słyszeliśmy je wszystkie dziesiątki razy, za każdym razem zresztą, lepiej opowiedziane.

Zanim się obejrzymy będzie piłkarskie Euro. Mecz otwarcia. Stadion klasy europejskiej. Prezentacja drużyn. Po jedenastu zawodników w każdej. Jedni w strojach biało-czerwonych z… emblematem na piersi, przeciwnicy w odróżniających się barwach. Przed pierwszym gwizdkiem obydwie drużyny prezentują się niemal tak samo. To boisko pokaże kto jest patałachem. A potem już tylko mecz ostatniej szansy i mecz o honor… Nie ma punktów za odwagę. Można gremialnie odśpiewać: „nic się nie stało”. I za jakiś czas zasiąść przed telewizorem, na stadionie. Trzymając mocno kciuki, ubranym w coraz bardziej obszarpany szalik z napisem: „nadzieja”. Nadzieją nie wygrywa się jednak meczów… Jest jakieś dramatyczne podobieństwo między polskim widzem, a kibicem.

Listy… wystartowały w połowie listopada. Dwie godziny w kinie, ani na trochę nie przybliżyły mnie do poczucia tzw. atmosfery świąt. To dzieło wykastrowane ze „świątecznej magii” chyba, że magię świąt rozumiesz jako pokłon przed bożkami konsumpcji w ich kolorowych świątyniach:

pewnie dopiero ze śniegiem robi się prawdziwie magicznie...

Na Listach… nie grozi ani zadławienie popcornem ze śmiechu, ani wypieki zażenowania. Nie grozi też niestety nic innego. W całej swej ferii kolorów to film strasznie wyblakły. Dlatego,

oj, lepiej nie

Listy do M., reż. M. Okorn, Polska 2011